“Хөх сувд 2025” мөсний баяр болж байна. Мөсний баяр энэ жил 10 хоног үргэлжлэхээрээ онцлог бөгөөд Монголын гайхамшиг мөсөн урлалын тэмцээн, “Оpen mik” чөлөөт тоглолт, “Хөвсгөл нутгийн олон угсаатны урлагийн тоглолт” тоглолт өнгөрсөн өдрүүдэд боллоо.
Хөвсгөл аймгийн бүх сумаас ирсэн халх, дархад, хотгойд, урианхай угсаатныг төлөөлсөн 50 гаруй ардын авьяастан, уран бүтээлчид дуу хуураа сонирхуулсан нь мөсний баярыннэг гайхамшиг байлаа.
Баярыг үзэхээр эх орны өнцөг булан бүрээс ирсэн зочдын зэрэгцээ гаднаас зорин ирсэн жуулчид ч олон байна.
Тухайлбал, Францаас Монгол улсад байнга аялдаг жуулчин эмэгтэй ганцаараа тэмээгээр зорин иржээ. Өнгөрсөн жил бүргэдийн баяр үзэхээр ирээд Монголд татагдсан Америк жуулчин энэ жил мөсний баяр үзэхээр ирсэн гэнэ.
Энэ жил мөсний баярыг анх удаа 10 хоног зохион байгуулж байгаа нь үзэгч олныг тааваараа зорин ирж, өөрсдийн сонирхсон урлаг, наадсаа үзэх, жуулчид, аялагчдаа тараан хуваарилах, нутгийн иргэдэд орлого олох боломжийг олгож байгаа зэрэг олон давуу талтай гэж зохион байгуулагчид ярилаа.
Алаг-Эрдэнэ сумаас гэр бүлээрээ ирсэн Э.Энхриймаа, Э.Эрхэмбаяр нар 12, 7-р ангид суралцдаг. Тэд аавтайгаа морь, морин чарга унуулахаар иржээ. Морь, чаргаа унуулахад 10 000 төгрөг, хамт зураг авахуулахад 5 000 төгрөг гэнэ.
Мөсний баярыг санаачлагчдын нэг, биологийн ухааны доктор Ж.Оюунмаа:
Мөсний баярын анх 1999 онд миний нөхөр Д.Лхагвацогт Жиглэгийн орчмыг хариуцсан байгаль хамгаалагч байхдаа санаачилж, тусгай хамгаалалттай газар ажиллаж байсан мэргэжилтнүүд, дарга Ж.Төмөрсүх бүгд дэмжиж анх Жиглэгийн аманд зохион байгуулсан.
Хатгалаас 80 км-ийн зайд мөснийхөө голд хийж байлаа. Нэг талд байгаль хамгаалагч гээд хатуу шаардлагатай, нөгөө талд иргэд гээд үл ойлголцол үүсчихсэн байсан үе. Тиймээс нутгийнхан нэгдэж байгалиа хамгаалъя, уламжлалт далайн тээвэр морин чаргаа эргээд сэргээе гэж Хөвсгөл далайн баруун эргийн нутгийн иргэдтэй хамтран зохион байгуулж байсан.
Мөсөн дээрх олс таталт, гар урлал гээд олон үзүүлбэртэй хийж байсан. Дараа жил нь Хангарьд жуулчны бааз зохион байгуулсан. Мөсний баярыг хүмүүс эсэргүүцдэг. Миний бодлоор мөсний баяраар хэрэв бохирдол үүсэж байгаа бол хүмүүсийн үйлдлээс болно. Тиймээс сэргийлэх бүрэн боломжтой. Энэ жилийн мөсний баярын утга учир бол нэг дор олон хүн цуглахгүй, даац хэтрүүлэхгүй, тараан хуваарилах, нутгийн иргэдэд орлого олоход нь дөхөмтэй байх зэргийг тооцож ингэж олон хоногоор зохион байгуулж байна.
Хөвсгөл нуурыг “хөх сувд” гэсний учир нь мөсний өнгөнд байгаа. Хөвсгөл нуур бол дэлхийн хамгийн цэнгэг устай нуур. Хаана ч байхгүй гайхамшигтай нуур. Хөвсгөл нуурын мөс шиг цэнгэг цэв цэнхэр цас мөстэй далай байхгүй. Тиймээс Хөвсгөл нуурын сайхныг, мөсний тунгалагийг үзэж харчихаад хөөх, шил толь шиг тунгалаг гэж дуу алддаг. Гаднынхан үүнийг л үзэх гэж ирдэг. Нуур гэж хэлэхээр гаднынхан дэргэд хажуудаа байгаа нуур шигээ л төсөөлдөг, ойшоодоггүй. Гэтэл энд ирж үзчихээд та нар ийм өнгөтэй ийм цэнгэг тунгалаг гэдгийг хэлэхгүй. Энэ л байхгүй юу” л гэж хэлдэг.
Эх сурвалж: Тогтвортой хөгжлийн төлөө сэтгүүлчдийн клуб
